Rozmowa z prof. dr hab. n. med. Adamem Reichem, kierownikiem Kliniki Dermatologii w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym w Rzeszowie.
– Kiedyś za noszenie ubrań w intensywnych kolorach, np. zielonym, kobiety płaciły nawet życiem, bo używano doń trującego arszeniku. Dziś wiedza na temat wpływu chemicznych związków na nasze zdrowie jest znacznie większa. Ponadto obowiązują też przepisy dotyczące stosowania różnych substancji w produkcji ubrań i dodatków. Okazuje się jednak, że nie możemy mieć całkowitej pewności co do ich bezpieczeństwa. Z czego to wynika?
– Zgadza się. Na co dzień nasza skóra ma jednak bezpośredni kontakt z wieloma substancjami, czy to wykorzystywanymi w odzieży, czy innego rodzaju produktach, w lakierach do paznokci, czy farbach do włosów. Z jednej strony producent zapewnia, że jego produkt jest bezpieczny, ale… Do końca nie wiemy czy tak jest dopóki, dana substancja nie zostanie użyta przez odpowiednio dużą liczbę osób, bo tylko to może wskazywać, że dany produkt alergizuje. Proszę też pamiętać, że każdy produkt może działać indywidualnie. Barwniki, to z reguły małe cząsteczki, które przenikając do naszej skóry mogą się łączyć z białkami i wtedy dopiero tworzyć nowe struktury, które mogą uczulać. Zwykle stykamy się z wieloma milionami cząsteczek potencjalnie alergizujących, a wykonywane przez nas testy płatkowe, dotyczą wyselekcjonowanych kilkudziesięciu substancji, które najczęściej uczulają. Nie jesteśmy w stanie przetestować pacjenta na każdy możliwy alergen. Stąd ważny jest wywiad, czyli wiedza na możliwość kontaktu z potencjalnym alergenem.
– Jakie części ciała mogą być narażone odczyn alergiczny?
– Jeżeli chodzi o alergię kontaktową to w tym pierwszym etapie reakcji mamy ją w miejscu kontaktu, czy w miejscu przylegania do ciała. W przypadku rajstop będą to uda, części brzucha czy pleców. W przypadku bielizny, wiadomo co. Pamiętajmy przy tym, że odzież to nie tylko barwniki, ale np. zamontowane w nich metalowe elementy: guzik, sprzączka, klamerka, która przylega do skóry. Tu może do zjawiska tzw wtórnej alergizacji. Substancja może się bowiem wchłonąć i powodować zmiany skórne w innej lokalizacji. Tak będzie też w przypadku gdy dojdzie do spożycia alergizującego barwnika i dojdzie do reakcji ogólnoustrojowej, bo barwnik będzie znajdował się w całym organizmie.
– Czy są kolory, które uczulać mogą mniej lub więcej?
– Żeby uzyskać czarny, ciemno niebieski, czy inny intensywny kolor producent musi użyć czasem kilku różnych barwników, wtedy potencjał alergizujący jest oczywiście większy. To jednak nie znaczy, że wszyscy mamy unikać czarnej czy ciemnej kolorystyki w ubiorach. Jeżeli jednak, pacjent jest lub podejrzewa, że jest, uczulony na jakikolwiek barwnik/jest alergikiem, jako dermatolodzy rekomendujemy używanie bielizny białej. W przypadku kolorowej – jej upranie przed użyciem. Warto przy tym pamiętać, że ruch, wysiłek fizyczny, pocenie się powoduje przyjęcie większej ilości alergenu. Pocieranie skóry o materiał sprzyja większemu wchłanianiu.
– Późne zgłoszenie po pomoc opóźnia leczenie?
– Raczej nie. Bieliznę zmieniamy często, a ewentualne objawy, zaczerwienienia, swędzenia zwykle nie opóźnia wizyty. Według mnie więcej problemów obecnie sprawiają nie barwniki materiałów, ale farby do włosów czy lakiery do paznokci (chodzi o ich utrwalanie). W hybrydach królują akrylany. To tu pacjenci/pacjentki trafiają do nas w stanach nagłych, gdzie cała skóra jest obrzęknięta, gdzie pojawiają się elementy obrzęku. Często w okolicach oczu (wystarczy potrzeć). Według mnie, to stanowi dużo większy problem niż barwniki w ubraniach.
– Czy problemem mogą być też środki stosowane przy przewozach ubrań?
– Myślę, że coraz mniej ale… Była taka głośna sprawa mebli skórzanych konserwowanych na czas transportu z Chin do Europy. Okazało się, że środek zabezpieczający przed pleśnieniem produktów obitych skórą spowodował silne alergizacje w miejscach przylegania, czyli plecach, pośladkach, udach…
– Czy oddanie ubrań do pralni chemicznej jest bezpieczne?
– W ciągu 20 lat pracy nie spotkałem się z przypadkiem uczulenia po skorzystaniu z pralni chemicznej. Może dlatego, że oddajemy tam raczej odzież zwierzchnią?
