Na Podkarpaciu powstaje pierwszy z trzech tuneli na drodze S19. Gigantyczna, ważąca w sumie 4,5 tysiąca ton maszyna TBM (tunnel boring machine), którą mieszkańcy naszego regionu w głosowaniu nazwali Karpatką, drąży mozolnie tunel pod wzgórzem Grochowiczna w Babicy. To część powstającego 10-kilometrowego odcinka ekspresówki S19 Rzeszów Południe – Babica. Roboty trwają tam od 11 lipca. Od tego dnia wydrążono 13 metrów tunelu. To dopiero początek, bo ma on mieć 2250 metrów długości.
Maszyna do drążenia tej podziemnej budowli drogowej została dostarczona przez hiszpańską firmę Acciona, partnera Mostostalu Warszawa, który jest wykonawcą 10,2-kilometrowego odcinka S19 z Rzeszowa do Babicy. To potężne urządzenie już wierciło tunel pod Madrytem i osiągnięto tam zaplanowany cel.
Tunel w Babicy o długości 2,255 km będzie się składał z dwóch naw, które zostaną połączone 15 przejściami poprzecznymi oraz dodatkowym przejazdem awaryjnym. Każda z naw będzie miała po dwa pasy ruchu.
– Na wydrążenie tunelu w kierunku północnym jednej nawy potrzeba 9 miesięcy – mówił Marek Ustrobiński, dyrektor Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w Rzeszowie. – Na odwrócenie maszyny w kierunku południowym potrzeba będzie 3 miesiące, a potem w w kierunku południowym będzie drążona druga nawa tunelu. Te roboty również potrwają 9 miesięcy.
Maszyna TBM drąży na głębokości ponad 100 m
Karpatka, maszyna drążąca tunel w Babicy ma 112 m długości i 15 metrów szerokości. Jej waga to 4400 ton. Posiada napęd hydrauliczno-elektryczny i 12 silników, każdy o mocy 1 megawata. Ważący 400 ton pierścień skrawający obraca się z prędkością do 3 obrotów na minutę oraz posiada 471 narzędzi służących do wiercenia. Maszyna drąży ziemię i skały we wzgórzu na głębokości ponad 100 m.
Warto podkreślić, że proces drążenia tunelu podlega pod przepisy prawa geologicznego i górniczego, w związku z czym wykonawca opracował projekt wykonania tunelu w warunkach zagrożenia metanowego. Projekt ten zyskał pozytywną opinię Komisji ds. zagrożeń w zakładach górniczych przy Wyższym Urzędzie Górniczym w Katowicach.
7 styczeń 2028 r. – termin otwarcia tunelu
Na zakończenie prac przy budowie tunelu w Babicy trzeba będzie jeszcze poczekać 3 lata i 5 miesięcy.
Na 7 stycznia 2028 roku wyznaczono bowiem otwarcie 2255-metrowego tunelu.
Ta inwestycja jest opóźniona, bo roboty miały się rozpocząć już we wrześniu ub. roku, ale z powodu wykrycia ulatniającego się gazu na placu budowy wstrzymano prace. Okazało się, że w wywierconych studniach był metan. Maszyna TBM musiała być odpowiednio zabezpieczona, żeby mogła wiercić tunel. Dlatego trzeba było czasu, żeby to zagwarantować.
Wyprodukowano już 14 tys. elementów obudowy tunelu
Jest już gotowych 70 procent elementów obudowy tunelu, czyli tzw. tubingów. Ich produkcja odbywa się w hali prefabrykacji bezpośrednio na placu budowy. Zlokalizowana jest w Lutoryżu, gdzie docelowo będzie funkcjonowało Miejsce Obsługi Podróżnych (MOP Lutoryż). Hala jest wyposażona w linię produkcyjną, cztery suwnice (największa ma udźwig 60 ton) i węzeł betoniarski. Tubingi stanowią rodzaj cylindrycznej obudowy tunelu wykonanej z żelbetu. Dziesięć połączonych tubingów tworzy pierścień. Na budowę tunelu w Babicy wykorzystanych zostanie 2230 pierścieni. Średnio dziennie wykonywanych jest 55 tubingów.
Budują estakady, mosty, przejścia dla zwierząt
W ramach budowy S19 Rzeszów Południe – Babica budowany jest nie tylko tunel, ale i inne elementy tej drogi. Estakady, których będzie 6, 2 wiadukty nad ekspresówką, bezkolizyjny przejazd nad linią kolejową i 3 przejścia dla zwierząt. Powstanie też węzeł Babica (typu trąbka) zlokalizowany obok skrzyżowania drogi krajowej nr 19 z drogą wojewódzką nr 988. Wybudowane też będzie Centrum Zarządzania Tunelem i dwa Miejsca Obsługi Podróżnych, oprócz tego dwa lądowiska dla śmigłowców Lotniczego Pogotowia Ratunkowego. Jak informuje GDDKiA już w 2025 r. te wymienione elementy S19 mają być gotowe. Niestety, z wyłączeniem tunelu.
Aktualnie wykonawca prowadzi roboty we wszystkich branżach czyli drogowej, mostowej oraz tunelowej. W branży drogowej zaawansowanie prac wynosi 57 proc. Realizowane są roboty ziemne (wykopy i nasypy) oraz układane są warstwy konstrukcyjne na trasie głównej i dodatkowych jezdniach. Trwają prace mostowe, których zaawansowanie wynosi 76 proc. Najbardziej zaawansowane są roboty na estakadach w Racławówce, Mogielnicy i Lutoryżu, gdzie wykonano już ustroje nośne. Aktualnie trwają tam prace związane z wykonaniem wyposażenia obiektów. Portal południowy tunelu wykonany został w 100 proc., a portal północny w 80 proc. W zakładzie prefabrykacji kontynuowana jest produkcja prefabrykowanych segmentów obudowy tunelu.
Aktualne ogólne zaawansowanie robót to ok. 40 proc.
Kontrakt – budowa odcinka S19 Rzeszów Południe – Babica wraz z tunelem – realizuje konsorcjum firm Mostostal Warszawa i Acciona Construccion. Umowę podpisano w lipcu 2020 r., a w kwietniu 2022 r. rozpoczęły się prace budowlane. Zakończenie prac planowane jest w styczniu 2028 r., a wartość kontraktu to ok. 2,5 mld zł.
Szlak Via Carpatia
To kluczowy korytarz transportowy łączący Europę Północną i Południową. Na terenie Polski trasa będzie miała około 700 km długości. W skład szlaku drogowego Via Carpatia wchodzą odcinki dróg ekspresowych S61, S16 i S19 przebiegające przez teren pięciu województw – podlaskiego, warmińsko-mazurskiego, mazowieckiego, lubelskiego i podkarpackiego.
W woj. podkarpackim S19 będzie miała docelowo długość ok. 169 km Aktualnie kierowcy korzystają już z 81,8 km tej trasy na odcinku Lasy Janowskie – Rzeszów Południe. Połączyliśmy nie tylko stolice województwa podkarpackiego i lubelskiego. Mieszkańcy Podkarpacia zyskali również szybkie połączenie z Warszawą poprzez S19 i S17, a kierowcy z woj. lubelskiego z autostradą A4. Kolejne 79,3 km trasy Via Carpatia są w realizacji, czyli w budowie, na etapie uzyskiwania decyzji ZRID lub opracowywania dokumentacji do ZRID. Dodatkowo, rozbudowywany o dodatkową jezdnię jest prawie 14-kilometrowy odcinek między węzłami Sokołów Małopolski Północ – Jasionka.
Natomiast przed podpisaniem umowy jest ostatni odcinek S19 w naszym regionie, między Jawornikiem, a Lutczą, którego częścią będzie najdłuższy tunel w naszym województwie, o długości prawie 3 km.
Tak przedstawia się aktualny stan jej realizacji w naszym województwie:
- 81,8 km – oddane do ruchu (odcinki Lasy Janowskie – Rzeszów Południe),
- 79,3 km – w realizacji (w budowie: Rzeszów Południe – Babica, Babica – Jawornik, Krosno – Miejsce Piastowe, Miejsce Piastowe – Dukla i dobudowa drugiej jezdni Sokołów Małopolski Płn. – Jasionka oraz w systemie Projektuj i buduj: Lutcza – Domaradz, Domaradz – Krosno, Dukla – Barwinek),
- 5,2 km – w przygotowaniu (na etapie przetargu: Jawornik – Lutcza).
