Zwolnienie lekarskie jest dokumentem stwierdzającym niezdolność do pracy i uprawniającym do wypłaty wynagrodzenia/zasiłku chorobowego. W pierwszej połowie br. na Podkarpaciu wystawionych zostało ponad 507 tys. zwolnień lekarskich z tytułu choroby własnej, na 6 043 680 dni nieobecności w pracy. Kilkaset osób musiało zwrócić zasiłki na łączną kwotę 770 200 zł.
Osoba niezdolna do pracy z powodu choroby niezależnie od tego, czy lekarz leczący na zwolnieniu lekarskim wskazał, że „chory powinien leżeć” albo, że „chory może chodzić”, powinna powstrzymać się od wykonywania czynności sprzecznych z celem zwolnienia lekarskiego, w szczególności takich, które mogą przedłużyć okres niezdolności do pracy.
Najwięcej zwolnień lekarskich zostało wystawionych z tytułu zakażenia górnych dróg oddechowych, zapalenia gardła, zatok, migdałków, bólu układu kostno-szkieletowego, splotów nerwowych, chorób wywołanych stresem. Znaczna liczba zwolnień to także zwolnienia w okresie ciąży.
– Czas zwolnienia taka osoba powinna wykorzystać na rekonwalescencję oraz powrót do zdrowia – informuje Wojciech Dyląg, regionalny rzecznik prasowy ZUS w woj. podkarpackim. – Tymczasem zdarzają się sytuacje, że podczas orzeczonej niezdolności do pracy pracownicy wyjeżdżają na wakacje, remontują domy lub wykonują inną pracę zarobkową.
I tu wkracza ZUS…
– Każda osoba przebywająca na zwolnieniu lekarskim musi się liczyć z możliwością kontroli przeprowadzanej przez ZUS czy pracodawcę. Uprawnienie do kontrolowania chorych wynika bezpośrednio z ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – dodaje rzecznik.
Osoba niezdolna do pracy może jednak wykonywać zwykłe czynności życia codziennego oraz czynności związane z jej stanem zdrowia. Może udać się do apteki, na badania lub wizytę u lekarza. Szczególnie, jeżeli jest osobą samotną i nie może liczyć na pomoc ze strony innych osób, wykonywanie przez nią czynności życia codziennego w okresie niezdolności do pracy jest nieuniknione. Nie są to okoliczności, które mogą stanowić podstawę pozbawienia prawa do zasiłku chorobowego.
– Pamiętajmy, że zarówno przy kontroli orzekania jak i przy kontroli wykorzystywania, ZUS i pracodawca będą szukać chorego pod adresem widniejącym na zwolnieniu lekarskim. Nie jest to adres zameldowania czy zamieszkania, ale adres pobytu podczas orzeczonej niezdolności. Dlatego przy każdym zwolnieniu musimy zwracać uwagę na adres który wstawił lekarz na zwolnieniu. W przypadku zmiany tego adresu (np. przenosimy się do mamy na okres choroby) musimy w ciągu 3 dni powiadomić o tym fakcie i pracodawcę i Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Kontrola orzekania i wykorzystania
Osoba która jest niezdolna do pracy i przebywa na zasiłku chorobowym może być skontrolowana na dwa sposoby:
Kontrola orzekania prowadzona przez lekarza orzecznika ZUS. Lekarz sprawdzi czy poprawnie została orzeczona niezdolność, czyli czy lekarz leczący miał podstawy do wystawienia zwolnienia. Taka kontrola może być przeprowadzona poprzez wezwanie chorego do Lekarza Orzecznika, albo poprzez sprawdzenie przez Lekarza Orzecznika ZUS dokumentacji medycznej znajdującej się u lekarza leczącego. Jeśli lekarz orzecznik po przeprowadzeniu badania uzna, że osoba przebywająca na zwolnieniu nie jest chora wystawia ZLA/K które skraca okres niezdolności do pracy. Dzień badania jest ostatnim dniem zwolnienia.
Kontrola wykorzystywania prowadzona przez płatnika zasiłku – czyli przez ZUS albo przez pracodawcę. Kontrola taka sprawdza co robimy w czasie chorobowego czy poprawnie wykorzystujemy zwolnienie od pracy lub czy nie wykorzystujemy innej pracy zarobkowej. Kontrolować można również osoby które korzystają z zasiłku opiekuńczego i świadczenia rehabilitacyjnego.
Jeśli kontrola stwierdzi niewłaściwe wykorzystywanie zwolnienia albo wykonywanie pracy zarobkowej czyli np. pracownik w czasie zwolnienia lekarskiego zatrudnił się na umowę zlecenie i ją wykonywał albo w czasie zasiłku chorobowego wyjechał na wczasy czy budował swój dom, pracownik traci prawo do zasiłku za cały blankiet zwolnienia tj. za cały okres, na który zwolnienie było wystawione.
Odebrano zasiłki kilkuset osobom
ZUS skontrolował wykorzystanie zwolnień lekarskich za I i II kwartał tego roku u 3 289 osób. Zasiłku pozbawił 359 osób, na kwotę 486 300 zł.
W wyniku kontroli orzekania o czasowej niezdolności do pracy w dwu kwartałach liczba wydanych decyzji o braku prawa do zasiłku – liczba osób uznanych za zdolnych do pracy sięgnęła 392 osoby. Zostali pozbawieni zasiłku na kwotę 283 900 zł.
Przykłady nieprawidłowego wykorzystywania zwolnień:
Wyjazdy za granicę celem świadczenia pracy u zagranicznego pracodawcy
Udział w różnych imprezach i uroczystościach, np. chrzciny, wesela, koncerty, spektakle, spotkania towarzyskie w klubach, zawody sportowe
Udział w wydarzeniach o charakterze lokalnym i państwowym, składanie kwiatów, przemówienia, wywiady dla mediów
Uczestnictwo w szkoleniach, kursach, na zajęciach i egzaminach w ramach odbywanych studiów
Wyjazdy na wakacje, urlop
Sprzedawanie płodów rolnych oraz zebranych grzybów na poboczu drogi
Wykonywanie pracy „prywatnie” – ogłoszenia na portalach, w tym portalach społecznościowych
Podczas kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnienia, kontrolujący odwiedzili miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, gdzie stwierdzono, że właściciel będąc na zwolnieniu obsługiwał klientów i przyuczał uczniów podczas praktyk do zawodu
Podczas kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnienia, teść osoby chorej poinformował kontrolujących, że ten pomaga na budowie u szwagra
Wykonywanie pracy zarobkowej z tytułu drugiego zatrudnienia
Remontowanie domu podczas orzeczonej niezdolności do pracy,
