Z Wojciechem Jamą, twórcą Muzeum Dobranocek w Rzeszowie, rozmawiamy o kondycji kultury w stolicy Podkarpacia.
– Rzeszów mimo starań o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury w 2029 r. nie dostał go. Pan to przewidział…
– Proszę pani, z Rzeszowa taka stolica kultury jak z koziej d… trąbka! Mam dość bajania o tym jaki to Rzeszów jest piękny i czysty, bo wszyscy widzimy, jaki jest. Nasze miasto ma kompleksy i próbuje zniwelować je propagandą.
– Nie do końca się to udaje?
– Wystarczy popatrzeć, jak wygląda samo centrum, czyli Rynek i jego okolice. I to nie chodzi o dawne zaniedbania. To się nawarstwia, a dzieje się tu i teraz, na naszych oczach. Przykład? W Rynku, gdzie jest plomba z hotelem, szczyt kamienicy szpecą metalowe konstrukcje, na których umieszczone są klimatyzatory. To efekt ostatnich lat.
Ulicę 3 Maja też zupełnie zepsuto, zapychając dziwaczną małą architekturą, drzewkami w donicach, a jedynie nielicznymi w gruncie. Cienkie, ale dużego formatu kamienne płyty, co prowadzi do ich uszkodzenia. W innych miastach w takich miejscach stosuje się grubą kostkę, ale niewielkich rozmiarów. Powstaje powierzchnia równa i wytrzymała.
- PRZECZYTAJ TEŻ: Komisja ESK o porażce Rzeszowa: niewykorzystany potencjał. Konrad Fijołek: to decyzja polityczna
Wystarczy popatrzeć na Kraków
– A gdzie, w jakich miastach szukać dobrych wzorców?
– Nie tak bardzo daleko, na przykład w Europejskiej Stolicy Kultury z 2000 r. czyli w Krakowie. Widziała Pani zrewitalizowaną ul. Krupniczą, park Wisławy Szymborskiej czy aleję Róż w Krakowie, w jakim standardzie są one zrobione?! Nasadzono tam tysiące krzewów, kilkadziesiąt drzew i setki bylin. Obszar na odcinku między placem Centralnym a aleją Przyjaźni zamienił się w duży bo prawie hektarowy zieleniec. Zlokalizowane są ławki i kosze na śmieci – wszystko nawiązuje do historii, form znanych z archiwalnych fotografii.
Dodatkowo wprowadzony został dwupoziomowy zdrój uliczny z wodą pitną dla ludzi i zwierząt i z przystosowaniem dla osób niepełnosprawnych. Nasadzenia zabezpieczono przed wysuszeniem, roślinność jest starannie dobrana gatunkowo i rozwojowo. Nic nie usycha, nie marnuje się, bo jest robione z głową, planowo. Widzi pani, jednak da się, tylko nie w Rzeszowie… Polecam też Pani uwadze krakowski Stary Kleparz.
– Dlaczego?
– To najstarszy taki obiekt w Krakowie i doskonały przykład tego jak może wyglądać targowisko. Stragany są całkowicie zadaszone. Warzywa, owoce, sery, chleby eksponuje się na estetycznych drewnianych tackach i w schludnych pojemnikach. Podobnie kwiaty, odzież i specjały z różnych stron świata. Są one równie elegancko porozkładane na stołach czy budkach. Sprzedawany asortyment jest podobny do tego, jaki znajdziemy w Rzeszowie przy Hali Targowej, ale o niebo lepiej zaprezentowany, dzięki czemu na Starym Kleparzu aż chce się kupować.
Chodzi o estetykę
– Uwagi ma Pan nawet do rzeszowskiej komunikacji… Czym się naraziła?
– Wystarczy porównać ją z tą krakowską, i nie chodzi mi tu bynajmniej o częstotliwość kursów i siatkę połączeń. Chodzi o estetykę. W Rzeszowie autobusy są oklejane dziurkowaną folią, albo na szybach lepi się reklamy czy informacje taśmą klejącą. To nie dość, że wygląda okropnie, to jeszcze przesłania pasażerom widoki na Stolicę Innowacji.
– W Krakowie nie ma reklam?
– Są, ale umieszcza się je na fotelach, uchwytach i tak jak w Rzeszowie na ekranach wewnątrz pojazdu. Jednak zarówno autobusy, jak i tramwaje mają czyste szyby. Tam nikt po nich niczego nie klei, a pasażerowie mogą spokojnie obserwować krakowską panoramę. Powoli znikają też plastikowe banery z płotów, placów i budynków.
Muzeum Dobranocek bawialnią dla dzieci
– A wracając do Rzeszowa jako Stolicy Kultury…
– Mam alergię na ten kuriozalny temat. Dlatego irytowały mnie „apele” o zgłaszanie pomysłów i ten hurraoptymizm odnośnie tego, że Rzeszów praktycznie z dnia na dzień nagle stanie się Europejską Stolicą Kultury.
W przyszłym roku przypada 15. rocznica powstania Muzeum Dobranocek. Tymczasem żal patrzeć na format tego unikalnego w skali Polski muzeum, ze wspaniałymi zbiorami, których nie ma gdzie pokazać. Mogę chwalić muzealny zespół za rozbudowę kolekcji, bo robią to wspaniale, tyle że nie mają tego, jak sensownie zagospodarować, w takiej siedzibie i na takiej powierzchni.
Nikt nie myśli o budowaniu marki tej placówki. Nie powinno to być muzeum jedynie z nazwy, ale żywa instytucja, za którą stoi autentyczny dorobek poparty ponadregionalnymi publikacjami i wystawami. Tym ostatnim powinny towarzyszyć solidne katalogi, które mogłyby być wizytówką Muzeum Dobranocek i… miasta. Brakuje wydawnictw naukowych z zakresu historii sztuki animacji, opartych na dobranockowych zbiorach i wiedzy pracowników.
Na razie Muzeum Dobranocek zostało sprowadzone do roli przyteatralnej bawialni dla dzieci, realizującej skromne wystawy, po jakich nie zostaje żaden poważny, drukowany ślad. Warto byłoby powołać Radę Muzeum, która decydowałaby o kierunku rozwoju tej wyjątkowej instytucji. I jak przy takich zaniedbaniach mogliśmy pretendować do tytułu Europejskiej Stolicy Kultury. Ci którzy podjęli taką decyzję najwyraźniej nie mają świadomości, że ośmieszają siebie, miasto i mieszkańców.
_____
Europejska Stolica Kultury to wybrane przez Unię Europejską miasto, które w ciągu jednego roku ma zaprezentować życie kulturalne na własnym terenie, w regionie i państwie. Wybrany ośrodek przez 12 miesięcy przedstawia swoje dziedzictwo historyczne. Miasta i regiony organizują specjalnie na tę okazję koncerty, festiwale, pokazy, konferencje i inne działania reklamujące dany ośrodek. Tytuł ESK miały m.in. Ateny, Florencja Amsterdam, Berlin Zachodni, Paryż, Glasgow, Dublin, Madryt, Lizbona, Luksemburg.
Jeśli chodzi o Polskę tylko dwa miasta zostały wyróżnione takim tytułem – Kraków (w 2000 r.) oraz Wrocław (w 2011 r.). 27 października Rzeszów odpadł z konkursu. O tytuł ESK 2029 r. powalczą natomiast: Lublin, Katowice, Bielsko-Biała i Kołobrzeg. Rozstrzygniecie nastąpi w drugiej połowie 2024 roku.
_____
POLECAMY: Kto zostanie prezydentem Rzeszowa? Konrad Fijołek może mieć sporą konkurencję
