Był 9 marca 1959 r. gdy świat po raz pierwszy poznał Barbie. Te oraz inne lalki wciąż królują wśród ulubionych dziewczęcych zabawek. Przed laty jednak, pełniły zupełnie inne role. Stąd też ich najstarsze okazy, archeolodzy odnajdywali m.in. w… grobowcach.
Lalki towarzyszą ludziom z całego świata już od starożytności. Pierwotnie wytwarzano je z najróżniejszych materiałów: od trawy, poprzez glinę, drewno, kamienie, skórę, po kości zwierzęce. W wielu kulturach wyobrażały one bóstwa, pełniąc tym samym rolę magicznych talizmanów, chroniących przed wszelkim złem. Stąd późniejsze odkrycia archeologów, którzy znajdowali takie „lalki” w grobowcach. Najstarsze datowano nawet na 2000 lat p.n.e..
Prawdopodobnie dopiero w XVI w p.n.e. zaczęto rozgraniczać lalki kultowe od tych, służących do zabawy.
A jak lalki „zdobywały” Europę?
W średniowieczu nie znaczyły wiele. Same figurki były niezwykle proste i pozbawione finezji. Tę, przywrócono w renesansie, kiedy to stały się produktem ekskluzywnym, wykonywanym na indywidualne zamówienia. Często wzorowano je np. na ich przyszłych właścicielkach (ubierano je w podobne stroje z luksusowych tkanin, miały też prawdziwe włosy).
- PRZECZYTAJ TEŻ: Końskie sandały na szczęście. Kto wynalazł podkowę?
W XVII wieku lalki na dobre zdobyły serca Europejczyków stając się produktem masowym, wykonywanym z najróżniejszych materiałów (m.in. wosk i drewno). Mile widziane były także na dworach, a w XIX w. wykonywano je nawet z porcelany, gdzie znakomicie komponowały się z luksusowymi zastawami.
Jednak nie tylko arystokracja posiadała lalki. Ubożsi mieszkańcy mogli sami je dokończyć, kupując wcześniej główki z masy papierowej, a następnie doszywając im tułów.
W XX w. świat zawojowały ogólnodostępne już „dzidziusie”, z ruchomymi kończynami, a prawdziwą rewolucję wprowadziła 9 marca 1959 r. pierwsza Barbie.
Dziś lalki są zarówno dekoracją, jak i zabawką. Wciąż cieszą się niesłabnącą popularnością i przybierają co rusz to nowe oblicza.
CZY WIESZ ŻE…
- „Matka” lalki Barbie ma polskie korzenie. Ruth Handler, współzałożycielka firmy Mattel była córką żydowskich emigrantów polskiego pochodzenia.
- Pierwszymi „kolekcjonerami” lalek byli faraonowie egipscy.
- W podkarpackim Pilźnie znajduje się Muzeum Lalek w filią w pobliskich Lipinach. Można tu zobaczyć m.in. afrykańskie lalki, pochodzące z Zimbabwe, Madagaskaru, Kenii, RPA, Nepalu, Tajlandii czy Indonezji, jak również eksponaty wzorowane na sławnych, często historycznych, postaciach, dawne wózki i domki dla lalek. W Bajkowym Ogrodzie w Lipinach znajdziemy natomiast miniaturowy zamek Śpiącej Królewny, wioskę krasnali i miniaturową wieś inspirowaną Lipcami Reymontowskimi. Więcej na stronie muzeum.
