Centralne Laboratorium Badawcze Oddział w Rzeszowie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska po raz kolejny dokonało pomiarów poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku w województwie podkarpackim. Właśnie poznaliśmy ich wyniki. Jak wypadają one na tle pomiarów z poprzednich lat i czy mieszczą się w normie?
Poziomy pól elektromagnetycznych (PEM) odnoszą się do miary intensywności i charakterystyki pól elektrycznych, magnetycznych i elektromagnetycznych w danym obszarze. Określają one, ile energii elektromagnetycznej jest obecne w otoczeniu i jak oddziałuje ona z materią, w tym z organizmami żywymi. Pomiary prowadzone są ustawicznie na terenie całej Polski. Dotyczą one poziomów natężenia pola elektromagnetycznego pochodzącego zarówno z instalacji radiowych, jak i sieci elektroenergetycznych.
Ocena poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku w województwie podkarpackim została opracowana na podstawie pomiarów wykonanych w 2024 roku przez Centralne Laboratorium Badawcze Oddział w Rzeszowie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska w ramach państwowego monitoringu środowiska. Oceny poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku i obserwacji zmian dokonuje się w ramach państwowego monitoringu środowiska (PMŚ). Podstawą prawną do prowadzenia monitoringu pól elektromagnetycznych jest art. 123 ustawy Prawo ochrony środowiska oraz art. 23 ust. 11 pkt 5 ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (t.j. Dz. U. z 2024 r., poz. 425).
Okresowe badania poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku prowadzi Główny Inspektor Ochrony Środowiska. Obserwacja ta ma na celu śledzenie poziomów sztucznie wytworzonych pól elektromagnetycznych w środowisku w odniesieniu do wartości poziomów dopuszczalnych określonych dla miejsc dostępnych dla ludności.
Jak to się robi w praktyce?
W ramach stałej sieci monitoringu punkty wyznacza się w każdym mieście, dla dwuletniego cyklu pomiarowego. Do miast zalicza się: miasta na prawach powiatu, miasta w gminach miejskich oraz w gminach miejsko-wiejskich. W gminach miejsko-wiejskich do obliczenia liczby punktów pomiarowych uwzględnia się łączną liczbę mieszkańców dla całej gminy (z miasta i obszaru wiejskiego), a punkty pomiarowe wyznacza się tylko w miastach, według zasady:
- powyżej 200 000 mieszkańców – 4 punkty pomiarowe i 3 punkty pomiarowe na każde rozpoczęte kolejne 100 000 mieszkańców – w każdym mieście (kategoria A),
- w przedziale powyżej 100 000 do 200 000 mieszkańców – 4 punkty pomiarowe (kategoria B),
- w przedziale powyżej 50 000 do 100 000 mieszkańców – 3 punkty pomiarowe (kategoria C),
- w przedziale od 20 000 do 50 000 mieszkańców – 2 punkty pomiarowe (kategoria D),
- poniżej 20 000 mieszkańców – 1 punkt pomiarowy (kategoria E).
W ramach monitoringu badawczego wyznacza się jeden punkt pomiarowy w każdej gminie wiejskiej, dla czteroletniego cyklu pomiarowego (kategoria GW). Zakres prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku obejmuje pomiary natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego, w przedziale częstotliwości od 80 MHz do 40 GHz w punktach pomiarowych i z częstotliwością wykonywania pomiarów określoną w ww. rozporządzeniu. W województwie podkarpackim punkty pomiarowe, w których wykonano okresowe badania poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku, wyznaczono dla stałej sieci monitoringu oraz dla monitoringu badawczego, zgodnie z „Wykonawczym programem monitoringu pól elektromagnetycznych na rok 2024”. Liczbę ludności w miastach przyjęto na podstawie danych GUS.
W 2024 r. na terenie województwa podkarpackiego sieć monitoringu PEM objęła 37 punktów stałej sieci monitoringu, w tym:
- 6 punktów dla miast w przedziale powyżej 50 000 do 100 000 mieszkańców (kategoria C),
- 14 punktów dla miast w przedziale od 20 000 do 50 000 mieszkańców (kategoria D),
- 17 punktów dla miast poniżej 20 000 mieszkańców (kategoria E).
W roku 2024 pomiary natężenia pól elektromagnetycznych w stałej sieci monitoringu powtórzono w tych samych lokalizacjach, w których były wykonane w roku 2022. Jedyne różnice które powstały, wynikają z konieczności klasyfikacji miast pod względem liczby ludności dla nowego cyklu pomiarowego lub przekształcenia administracyjnego gminy wiejskiej na miejsko-wiejską.
W ramach monitoringu pól elektromagnetycznych w 2024 roku, wykonano pomiary składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w środowisku, w przedziale częstotliwości od 80 MHz do 40 GHz. Pomiary zrealizowało Centralne Laboratorium Badawcze Oddział w Rzeszowie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska przy pomocy uniwersalnego, szerokopasmowego miernika natężenia pola elektromagnetycznego typu Narda run the jewels x nike sb dunk low NBM-550, wyposażonego w sondę pola elektrycznego EF-6091 (dolny próg oznaczalności sondy pomiarowej – 0,3 V/m).
W każdym punkcie pomiarowym, badania wykonane były jeden raz w roku kalendarzowym, w dni robocze pomiędzy godzinami 8:00 a 16:00, w sposób nieprzerwany przez pół godziny. W tym czasie wykonano nie mniej niż 180 pomiarów chwilowych w równych odstępach czasu. Wynikiem pomiaru była średnia arytmetyczna zmierzonych wartości skutecznych natężeń pól elektrycznych promieniowania elektromagnetycznego uzyskana z półgodzinnego pomiaru. Wartość wskaźnika poziomu emisji WME wyliczono na podstawie maksymalnej wartości chwilowej (Emax) uzyskanej w trakcie pomiarów.
Analiza wyników pomiarów poziomów PEM dla stałej sieci monitoringu wykazała, że najwyższe natężenie pola elektromagnetycznego odnotowano w miejscowościach:
- Mielec, ul. Kusocińskiego (3,68 V/m)
- Jarosław, ul. Czernieckiego (3,17 V/m)
- Mielec, ul. Kilińskiego (2,52 V/m)
- Stalowa Wola, ul. Komunalna (2,33 V/m)
Wyniki pomiarów w 2 punktach znalazły się w przedziale wartości niższych od wartości dolnego progu czułości sondy pomiarowej, tj. <0,3 V/m.
Analiza wyników pomiarów poziomów PEM dla monitoringu badawczego wykazała, że najwyższe natężenie pola elektromagnetycznego odnotowano w miejscowościach:
- Rakszawa (pow. łańcucki, gm. Rakszawa – 1,53 V/m)
- Pysznica (pow. stalowowolski, gm. Pysznica – 1,17 V/m)
Wyniki pomiarów w 10 punktach znalazły się w przedziale wartości niższych od wartości dolnego progu czułości sondy pomiarowej.
W 2024 roku, w żadnym punkcie pomiarowym na terenie województwa podkarpackiego, nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych wartości PEM, ponieważ wskaźnik WME nie przekroczył wartości 1.
Podsumowanie cyklu pomiarowego stałej sieci monitoringu oraz monitoringu badawczego Od roku 2021 pomiary w miastach prowadzone są w cyklu dwuletnim, w stałej sieci monitoringu.
W pierwszym cyklu pomiarowym obejmującym lata 2021–2022, badania wykonano w 74 punktach pomiarowych, a średnie natężenie PEM w tym okresie wyniosło 0,70 V/m.
W drugim cyklu pomiarowym, obejmującym lata 2023–2024, badania powtórzono w tych samych lokalizacjach (74 punkty pomiarowe, uwzględniając Strzyżów i Dubiecko), a pomiary wykazały niewielki wzrost średniego natężenia PEM do 0,85 V/m.
Najwyższą wartość średniego natężenia PEM w pierwszym cyklu odnotowano w powiatach:
- mieleckim – 1,70 V/m
- kolbuszowskim – 1,16 V/m
- leskim – 1,10 V/m
W drugim cyklu najwyższe wartości utrzymywały się w powiecie:
- mieleckim – 1,87 V/m
- leskim – 1,58 V/m
- tarnobrzeskim – 1,38 V/m
W poniższej tabeli przedstawiono zestawienie liczby punktów oraz średniego natężenia pola elektromagnetycznego w II cyklu pomiarowym stałej sieci monitoringu (lata 2023-2024) oraz w I cyklu pomiarowym monitoringu badawczego (lata 2021-2024).
Najniższe wartości natężenia PEM występują w kategorii miast w przedziale 100 000 do 200 000 i dotyczą miasta Rzeszowa – 0,39 V/m. Widoczny jest stopniowy spadek natężenia PEM, od miast w przedziale 50 000 do 100 000 mieszkańców, z wartości 1,76 V/m, do gmin wiejskich z wartością 0,52 V/m.
Źródła pól elektromagnetycznych na obszarze województwa
Główne źródła promieniowania elektromagnetycznego na terenie województwa podkarpackiego stanowią: stacje bazowe telefonii komórkowej, stacje radiowe i telewizyjne. Rozmieszczenie stacji na obszarze województwa nie jest równomierne. Najwięcej stacji zlokalizowanych jest w dużych miastach. Związane jest to z dużym zagęszczeniem ludności. System informacyjny SI2PEM o instalacjach wytwarzających promieniowanie elektromagnetyczne, uruchomiony w 2021 r. jest publiczną bazą danych zawierającą informacje o położeniu stacji bazowych telefonii komórkowej (SBTK) i nadajników telewizji naziemnej DVB‑T oraz o wynikach pomiarów pola elektromagnetycznego wykonywanych w ich otoczeniu. Baza dostępna jest pod adresem: www.si2pem.gov.pl. Według stanu na dzień 29.05.2025 r. w bazie zgromadzono informacje o 2 171 stacjach bazowych telefonii komórkowej zlokalizowanych na terenie województwa podkarpackiego, co stanowi ok. 4 % krajowych stacji bazowych. Natomiast liczba nadajników telewizyjnych DVB-T na terenie województwa wynosi 7, co stanowi ok. 6,5 % w skali kraju. Dane te są sukcesywnie uzupełniane i weryfikowane. Do 23 grudnia 2024 r. w województwie podkarpackim Urząd Komunikacji Elektronicznej (UKE) wydał 8 409 pozwoleń uprawniających do używania urządzeń radiowych dla stacji bazowych telefonii komórkowej pracujących w technologii: 5G 2100, 5G 2600, 5G 3600, GSM 900, GSM 1800, UMTS, LTE oraz stacji wykorzystujących technologię CDMA.
W 2024 r. odnotowano wzrost liczby wydanych pozwoleń o ok. 6 % w stosunku do roku 2023. Największy wzrost – o 86 pozwoleń (12,5 %) – dotyczył stacji pracujących w technologii 5G 2100. Spadek liczby wydanych pozwoleń zaobserwowano w przypadku technologii UTMS 900 – o 98 pozwoleń (prawie 10 %). Zmiany te są związane z postępującym procesem modernizacji infrastruktury i przechodzeniem operatorów na nowsze technologie.
Dużo niższe od poziomu dopuszczalnego
Podsumowując – średnie natężenie pola elektromagnetycznego ze wszystkich punktów pomiarowych w województwie wyniosło 0,84 V/m. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych w środowisku uznano za dotrzymane w obszarze pomiarowym, gdyż żadna z wartości wskaźnika WME nie przekroczyła wartości 1. Poziomy PEM zmierzone w roku 2024 na terenie województwa podkarpackiego są dużo niższe od poziomu dopuszczalnego.
Porównując wyniki pomiarów wykonanych w punktach pomiarowych we wszystkich kategoriach miast w latach: 2022 i 2024, stwierdzono, że nie wykazują one jednoznacznych tendencji.
W 2024 roku zakończono czteroletni cykl pomiarowy monitoringu badawczego obejmujący lata 2021–2024. W ramach tego okresu badania przeprowadzono we wszystkich gminach wiejskich województwa podkarpackiego, łącznie w 109 lokalizacjach. Analiza wartości średnich arytmetycznych dla stałej sieci monitoringu, monitoringu badawczego, jak i średniej ze wszystkich punktów dla całego województwa wskazuje, że są one bardzo niskie A closeup of the Air Jordan 13 for the University of Oregon track and field team - Have Air Jordan 4 Sneakers for 2025 - Top 10 Must, znacznie poniżej dopuszczalnych poziomów PEM w środowisku.
Rok 2024 był czwartym rokiem, w którym badania pól elektromagnetycznych w ramach PMŚ realizowano w nowym układzie, pozwalającym na wykonywanie pomiarów w większej liczbie miejsc dostępnych dla ludności.
Łącznie w latach 2021-2024 wykonano 257 pomiarów, z czego 148 pomiarów w ramach stałej sieci monitoringu (w 74 punktach) i 109 pomiarów w ramach monitoringu badawczego (w 109 punktach). Pomiary poziomów pól elektromagnetycznych prowadzone w ramach PMŚ od 2015 roku nie wykazały przekroczeń poziomów dopuszczalnych PEM określonych dla miejsc dostępnych dla ludności na obszarze województwa podkarpackiego.
Źródło: GŁÓWNY INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA, Departament Monitoringu Środowiska. Regionalny Wydział Monitoringu Środowiska w Rzeszowie.
