Stowarzyszenie Przyjaciół Staromieścia w Rzeszowie zaprasza na kolejną edycję Staromiejskich Spacerów Historycznych. Spacery odbywają się trasami wytyczonymi na podstawie powstałej w 2022 r. Staromiejskiej Ścieżki Historycznej. Najbliższy space już w środę (16.10.) o godz. 17.
To właśnie w środę będzie przedostatnia w tym roku okazja do wzięcia udziała w takim spacerze. Każdy spacer przebiegał będzie inną trasą i opowie inną historię związaną z rzeszowskim Staromieściem.
– Zachęcamy, bo naprawdę warto! To doskonała okazja, aby poznać fascynujące historie i tajemnice Rzeszowa – zachęca Miasto Rzeszów.
Realizację projektu dofinansowano z budżetu Gminy Miasto Rzeszów w ramach realizacji zadania publicznego pn. Działania w zakresie ochrony zabytków, opieki nad zabytkami i promocji lokalnego zasobu zabytkowego.
O projekcie
Staromieście to dzielnica miasta Rzeszowa od 1951 roku, a przed tą datą samodzielna wioska. Najprawdopodobniej na obszarze Staromieścia znajdował się Rzeszów „przedlokacyjny”. Świadczy o tym nazwa Stary Rzeszów (Antiqua Reschaw), używana jeszcze na początku XV wieku. Parafia staromiejska nosiła miano „macierzy okolicznych parafii”. W tym rejonie Wisłok traci wszelkie cechy rzeki górskiej. W 1589 roku wydano konstytucję sejmową, nakazującą, aby rzeka Wisłok była spławna od granic Staromieścia.
W wiekach XIV-XVI Staromieście stanowiło zaplecze gospodarcze rezydencji właścicieli Rzeszowa – rodu Rzeszowskich, a później Jędrzejowiczów, którą do dziś można podziwiać wraz z parkiem, przy ul. Rycerskiej.
Wielokrotnie niszczone przez najazdy, pożary i zarazy, Staromieście zawsze się odradzało i było postrzegane przez sąsiednie miejscowości jako zamożne. Jego mieszkańcy wytworzyli własną i nieco odrębną kulturę, co z nadejściem XX wieku zaowocowało działalnością Domu Ludowego, teatru, chóru „Echo”. Sztandarową postacią lokalnej społeczności tamtego okresu był Jan Robak – żołnierz, społecznik, muzyk i współautor opery ludowej „Staromieszczanie spod Rzeszowa” z 1934r.
Staromieście stanowiło silny ośrodek konspiracji w walce o wolną Polskę w okresie II wojny światowej i latach późniejszych dzięki działalności zamieszkałych na jego terenie żołnierzy podziemia, m. in.: ks. Józefa Czyża, ps. „Wołysz”, por. Michała Beresia, ps. „Bem” czy płk. Łukasza Cieplińskiego, ps. „Pług”.
Pomimo upływu czasu Staromieście jest ostoją zabytkowego budownictwa drewnianego. Aż 87 znajdujących się tutaj budynków ujęto w Gminnej Ewidencji Zabytków Miasta Rzeszowa. Wszystko to zachęca do odwiedzin tej pięknej dzielnicy i spacerów po jej zaułkach. Mamy nadzieję, że pomogą w tym Staromiejska Izba i Ścieżka Historyczna.
27 grudnia 2021 roku w Rzeszowie w Staromieściu przy ulicy Skrajnej 1 miało miejsce uroczyste otwarcie Staromiejskiej Izby Historycznej przy Zespole Szkolno-Przedszkolnym nr 3 (SP nr 13). Dokładnie Izba znajduje się pod budynkiem dzisiejszego przedszkola wybudowanym razem ze szkołą dla kierownika szkoły i woźnego. Jej inicjatorami i współtwórcami są Stowarzyszenie Przyjaciół Staromieścia (link: przyjacielestaromiescia), Rada Osiedla Staromieście, Rzeszowski Dom Kultury i wszyscy mieszkańcy dzielnicy „starszej niż Rzeszów”, którzy przekazali sprzęty użytku codziennego i archiwalia rodzinne aby inni, a przede wszystkim młodsi, mogli zobaczyć „jak to ongiś bywało”. Znajdziemy tam też pamiątki związane ze szkołą w Staromieściu, Janie Robaku – najsłynniejszym działaczu społecznym, autorem opery ludowej pt. „Staromieszczanie spod Rzeszowa” i wydawane od lat Zeszyty Staromiejskie. Czyli można by rzec, że jest wszystko by przybliżyć sobie przeszłe życie w Staromieściu zebrane wewnątrz. Naturalną koleją rzeczy nadeszła pora na prezentację tego co zachowało się w Staromieściu na zewnątrz.
Staromiejska Ścieżka Historyczna składa się z 15 przystanków. Zlokalizowana jest, z małymi odstępstwami, przy tzw. „Starej Drodze” czyli wzdłuż ulic Partyzantów i Staromiejskiej. Początek ścieżki i jej przystanek nr 1 to Założenie Rezydencjonalne Jędrzejewiczów (tablica przy „Pomniku 10 rąk”), kolejne to Kościół św. Józefa (tab. przy kapliczce MB Różańcowej), Plebania, Dom Jana Robaka, Cmentarz komunalny, Cmentarz choleryczny i Krzyż przy ul. Wioślarskiej nad Wisłokiem, Karczma – Dom Ludowy, Stara Szkoła, Dom płk. Cieplińskiego i Ignacego Małachowskiego , Ochronka i Kółko Rolnicze, Czarny Krzyż, Sztab WiN w domu por. Michała Beresia, RDK, SP13 i kapliczka „grunwaldzka”. Ostatni przystanek i koniec ścieżki to dzisiejszy budynek przedszkolny za szkołą, pod którym znajduje się otwarta końcem zeszłego roku Staromiejska Izba Historyczna.
