Fundacja GrowSPACE ujawniła aktualną liczbę wakatów oraz oszacowane braki w opiece psychologicznej w szkołach. Po raz pierwszy dane pokazały poprawę. Zgodnie z wyliczeniami w Polsce brakuje 23,90 proc. psychologów i psycholożek szkolnych na rok szkolny 2024/25. Na Podkarpaciu aż 38,90 proc. 308 gmin w kraju deklaruje, że na ten moment nie mają ani jednego obsadzonego etatu. To ponad 1/3, mniej niż w roku ubiegłym, ale nadal pozostaje na wysokim poziomie.
Działacze Fundacji wystosowali zapytanie dotyczące liczby planowanych etatów, obsadzonych etatów oraz wakatów psychologów szkolnych do wszystkich gmin, powiatów oraz miast na prawach powiatów w Polsce. Odpowiedzi udzieliło 89 proc. samorządów w Polsce, a informacje pochodzą z zatwierdzonych arkuszy organizacyjnych szkół publicznych przed rozpoczęciem roku szkolnego.
Jest trochę lepiej, niż w ubiegłym roku
Zebrane dane pokazują istotną zmianę rok do roku w polskiej szkole. W całej Polsce w szkołach odnotowano 2306,31 wakatów dla psychologów szkolnych. Obsadzonych jest 7 344,25 etatów. Daje to braki w wysokości 23,90 proc. w skali kraju. Dane mogą się jeszcze zmienić po zatrudnieniu specjalistów i specjalistek w szkołach po 1 września. Jest to do tej pory spadek o 3 punkty procentowe. Aż w 13 województwach odnotowano wzrost liczby specjalistów i specjalistek.
W województwie podkarpackim wykazano 365,06 obsadzonych etatów psychologów szkolnych przy 232,46 wakatach. Wynika z tego, że 38,9% etatów psychologów szkolnych w województwie wykazano na wakacie. Jest to jednak spadek względem zeszłorocznego raportu o aż 7,5 punktów procentowych.
W samym Rzeszowie sytuacja jest bardzo dobra, na przewidziane 47,91 etaty, udało się zapełnić 43,04 z nich. Z arkuszy organizacyjnych wynika, że mamy do czynienia z 4,87 wakatu.
Punkty krytyczne na mapie Podkarpacia
Zgodnie z odpowiedziami samorządów, Fundacja GrowSPACE przedstawiła mapę punktów krytycznych – gmin bez ani jednego psychologa szkolnego przed 1 września. Ta liczba na rok szkolny 2024/25 wynosi na ten moment 308 gmin. Jest to rekordowy spadek o 1/3 w stosunku do zeszłego roku. Wówczas gmin bez psychologa w całym kraju była 450. Jednak wciąż aż 31 (9 mniej względem zeszłorocznego raportu) Punktów Krytycznych znajduję się w woj. podkarpackim. Są to: Dębica (gmina), Jodłowa, Pilzno, Chłopice, Radymno (gmina), Rokietnica, Dębowiec, Krępna, Osiek Jasielski, Skołyszyn, Tarnowiec, Krościenko Wyżne, Baligród, Wielkie Oczy, Rakszawa, Padew Narodowa, Radomyśl Wielki, Bircza, Dubiecko, Fredropol, Krzywcza, Stubno, Gać, Sieniawa, Iwierzyce, Ostrów, Wielopole Skrzyńskie, Bukowsko, Komańcza, Tyrawa Wołoska, Frysztak.
– Cieszymy się, że dane pokazują spadek, ponieważ daje to nadzieję na długoterminową poprawę – mówi Mateusz Trzaska, Lider zespołu ds. różnorodności społecznej Fundacji GrowSPACE. – W mniejszych miastach i miejscowościach dużą rolę mogły odegrać podwyżki, które objęły nauczycieli i nauczycielki specjalistów i specjalistki. Województwo podkarpackie po raz kolejny zajmuje ostatnie miejsce pod względem procentowej ilości wakatów psychologów i psycholożek szkolnych. Równocześnie odnotowuje największy spadek wakatów o aż 7,5 Punktów Procentowych względem roku poprzedniego. To wykazuje, że zmiany zaczynają zachodzić, jednak wciąż musimy włożyć wiele wysiłku, żeby żadne dziecko nie zostało za burtą.
„Jeszcze sporo do zrobienia”
Dane pokazują nadzieję na poprawę w systemie wsparcia psychicznego. Jednak jak wskazuje Michał Kuśmierz z Fundacja GrowSPACE: Nie możemy zostawić żadnego dziecka bez pomocy, uczniowie i uczennice bez pomocy psychologa dalej są ofiarami wieloletnich zaniedbań systemowych. To właśnie psycholog szkolny jest specjalistą, który jest najbliżej młodego człowieka. Przypomina, że receptą na punkty krytyczne jest budowa systemu.
– Godne zatrudnienie psychologów, ustawa o zawodzie psychologa, psychoedukacja czy standardy zatrudnienia w szkołach. Wsparcie psychologa szkolnego jest kluczowym elementem ochrony zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Każde dziecko zasługuje na wsparcie i pomoc i żadne z nich nie może być krzywdzone przez wieloletnie zaniedbania systemowe – mówi.
Psycholog szkolny jest szczególnie ważny dla dzieci i młodzieży, których rodzice nie wyrażają zgody na wizytę u psychologa poza szkołą. Dla tych młodych ludzi często jest to jedyna możliwość kontaktu ze specjalistą. Uregulowanie zawodu psychologa może być pierwszym krokiem, który poprawi sytuację psychologów, bo trudno jest nam dzisiaj mówić o nowych rozwiązaniach, kiedy nie mamy podstaw, na których możemy bazować. Jest to kluczowe do tego, aby dalej walczyć z punktami krytycznymi i nieść adekwatną pomoc.
