Ponad 1 mln zwolnień lekarskich na łączną liczbę 12,2 mln dni, wpłynęło od osób ubezpieczonych w regionalnym ZUS w 2023 roku. W porównaniu z 2022 rokiem, lekarze wystawili ponad 9,5 tys. więcej zwolnień. Najwięcej „chorobowych”, zostało wystawionych z tytułu zakażenia górnych dróg oddechowych, zapalenia gardła, zatok, migdałków, bólu układu kostno-szkieletowego, splotów nerwowych, chorób wywołanych stresem. Znaczna liczba zwolnień to także zwolnienia w okresie ciąży.
– Każda osoba przebywająca na zwolnieniu lekarskim musi się liczyć z możliwością kontroli. Przeprowadzanej przez ZUS czy pracodawcę. Uprawnienie do kontrolowania chorych wynika bezpośrednio z ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – informuje Wojciech Dyląg, regionalny rzecznik prasowy ZUS w województwie podkarpackim.
Na chorobowym nie byliśmy chorzy
W 2023 ZUS w woj. podkarpackim, przeprowadził kontrole wykorzystywania zwolnień lekarskich 3 435 osób. W konsekwencji – wobec 303 osób cofnięto zasiłki na łączną kwotę 536,8 tys. zł. Ponadto przeprowadził kontrole orzekania o czasowej niezdolności do pracy – na ich skutek 1 128 osób zostało uznanych za zdolnych do pracy. Wobec nich cofnięto świadczenia na łączną kwotę ponad 665 tys. zł – dodaje rzecznik.
Chory powinien być w domu, a nie w innej pracy czy na wypoczynku
Przykłady nieprawidłowego wykorzystywania zwolnień: wyjazd za granicę celem świadczenia pracy u zagranicznego pracodawcy; udział w różnych imprezach i uroczystościach, np. chrzciny, wesela, koncerty, spektakle, spotkania towarzyskie w klubach, zawody sportowe; udział w wydarzeniach o charakterze lokalnym i państwowym, składanie kwiatów, przemówienia, wywiady dla mediów; uczestnictwo w szkoleniach, kursach, na zajęciach i egzaminach w ramach odbywanych studiów; wyjazd na ferie, wakacje, urlop; sprzedaż płodów rolnych oraz zebranych grzybów na poboczu drogi; ubezpieczonego nie zastano podczas kontroli w miejscu zamieszkania; pobyt na „wigilii zakładowej”; wykonywanie pracy „prywatnie” – ogłoszenia na portalach, w tym portalach społecznościowych.
Podczas kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnienia, kontrolujący stwierdzili, że właściciel będąc na zwolnieniu obsługiwał klientów i przyuczał uczniów podczas praktyk do zawodu; teść osoby chorej poinformował kontrolujących, że ten pomaga na budowie u szwagra; kolejny chory wykonywał pracę zarobkową z tytułu drugiego zatrudnienia; inny remontował dom.
Bardzo ważne!
Zarówno przy kontroli orzekania jak i przy kontroli wykorzystywania, ZUS i pracodawca będą szukać chorego pod adresem widniejącym na zwolnieniu lekarskim. Nie jest to adres zameldowania czy zamieszkania, ale adres pobytu podczas orzeczonej niezdolności. Dlatego przy każdym zwolnieniu musimy zwracać uwagę na adres, który wstawił lekarz na zwolnieniu. W przypadku zmiany tego adresu (np. przenosimy się na okres choroby do mamy, siostry, córki), musimy w ciągu 3 dni powiadomić o tym fakcie i pracodawcę i Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Osoba na zasiłku chorobowym może być skontrolowana na dwa sposoby
Kontrola orzekania prowadzona przez lekarza orzecznika ZUS – lekarz sprawdzi czy poprawnie została orzeczona niezdolność, czyli czy lekarz leczący miał podstawy do wystawienia zwolnienia. Taka kontrola może być przeprowadzona poprzez wezwanie chorego do lekarza orzecznika, który przeprowadzi badanie lekarskie i sprawdzi czy chory jest nadal niezdolny do pracy albo poprzez sprawdzenie przez Lekarza orzecznika ZUS, dokumentacji medycznej znajdującej się u lekarza leczącego. Jeśli lekarz orzecznik po przeprowadzeniu badania uzna, że osoba przebywająca na zwolnieniu nie jest chora wystawia ZLA/K, które skraca okres niezdolności do pracy – dzień badania jest ostatnim dniem zwolnienia. Zgodnie z ustawą zasiłkową poniesione przez ubezpieczonego koszty przejazdu na badania kontrolne ZUS zwraca do wysokości kosztów przejazdu najtańszym środkiem komunikacji publicznej.
Kontrola wykorzystywania prowadzona przez płatnika zasiłku – czyli przez ZUS albo przez pracodawcę. Kontrola taka sprawdza co robimy w czasie chorobowego, czy poprawnie wykorzystujemy zwolnienie od pracy lub czy nie wykorzystujemy go do innej pracy zarobkowej. Pracodawca może skontrolować pracownika na chorobowym zawsze w okresie pierwszych 33 dni w danym roku lub 14 dni w przypadku osób, które ukończyły 50 rok życia. Za ten okres pracodawca wypłaca pracownikowi wynagrodzenie za czas choroby. Od 34 dnia lub odpowiednio od 15 dnia choroby w danym roku kalendarzowym każdy pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego. Jeżeli zakład pracy jest uprawniony do wypłaty zasiłków to sam przeprowadza kontrole swoim pracownikom – wszystkim pozostałym osobom czyli m.in. pracownikom z małych zakładów pracy i osobom prowadzącym działalność gospodarczą kontrole przeprowadza ZUS.
Kontrolować można również osoby które korzystają z zasiłku opiekuńczego i świadczenia rehabilitacyjnego. Jeśli kontrola stwierdzi niewłaściwe wykorzystywanie zwolnienia albo wykonywanie pracy zarobkowej, pracownik traci prawo do zasiłku za cały blankiet zwolnienia tj. za cały okres, na który zwolnienie było wystawione.
