Rzeszów, Żory i Suwałki – to miasta, które znalazły się na podium w kategorii ludność i pokolenia drugiej edycji Indeksu Zdrowych Miast. Twórcy raportu podkreślili, że uwzględnienie tego obszaru pozwala na ocenę tendencji demograficznych, co jest niezbędne dla skutecznego planowania i realizacji działań służących zapewnieniu zrównoważonego rozwoju społeczności miejskich. W analizie kategorii wzięto pod uwagę siedem wskaźników m.in: medianę wieku, współczynnik feminizacji (liczba kobiet na 100 mężczyzn), czy saldo migracji ludzi w wieku produkcyjnym na 1000 osób w tej grupie wiekowej.
Kategoria ludność i pokolenia to drugi obszar uwzględniony w Indeksie Zdrowych Miast – analizie pokazującej, w których polskich miastach na prawach powiatu żyje się najlepiej.
10 najzdrowszych miast w kategorii ludność i pokolenia
– W wielu miastach obserwujemy rosnący wskaźnik przeciętnego wieku mieszkańców, jednocześnie zachodzą zmiany wynikające z procesów migracyjnych, a razem z nimi zmieniają się potrzeby m.in. związane z dostępem do usług zdrowotnych, wsparcia społecznego czy zawodowego. Żeby móc odpowiednio zarządzić tymi wyzwaniami, należy opierać się też na rzetelnych danych demograficznych, które stanowią jedną z kluczowych zmiennych przy kreśleniu planów rozwoju miast. Dlatego jedną z głównych kategorii Indeksu Zdrowych Miast jest analiza ludnościowa i pokoleniowa – mówi Anna Rulkiewicz, prezes Grupy LUX MED.
Wśród 10 miast, które osiągnęły najlepsze wyniki w kategorii ludność i pokolenia znalazły się: Rzeszów, Żory, Suwałki, Kraków, Warszawa, Gdańsk, Wrocław, Białystok, Poznań i Siedlce. Dobre praktyki i troska o mieszkańców wpłynęły na ich wysoką pozycję w zestawieniu.
W Rzeszowie najniższa mediana wieku
W analizie zmian demograficznych zauważalny jest trend starzenia się ludności. Mediana wieku (wskazuje wiek, powyżej którego jest połowa mieszkańców danego miasta; im wyższa mediana wieku, tym starsza ludność zamieszkująca dane miasto), wzrosła w większości polskich miast, bo aż w 48, spadła w 14, a w 4 pozostała bez zmian, co wskazuje na ogólny proces starzenia się społeczeństwa.
Najniższa mediana wieku jest w Rzeszowie (prawie 40 lat) oraz we Wrocławiu i Krakowie (40 lat). Najwyższa mediana wieku jest w Sopocie (prawie 48 lat) oraz w Jeleniej Górze (47 lat) i Koninie (niespełna 47 lat). Sytuacja demograficzna w miastach, gdzie mediany wieku są wyższe, ukazuje tendencję do starzenia się populacji, co niesie ze sobą wyzwania związane z potrzebami osób starszych i koniecznością dostosowania polityk społecznych oraz infrastruktury do zmieniających się potrzeb społeczności.
– W miastach notujemy wzrost średniego wieku mieszkańców, co skutkuje zwiększeniem udziału osób starszych w populacji. Wraz ze zmianami demograficznymi rosną również wymagania związane z dostępem do różnorodnych usług i wsparcia dedykowanego tej grupie społecznej. Szczególnie istotne staje się dostosowanie infrastruktury miejskiej oraz usług publicznych do zmieniających się potrzeb osób starszych, obejmujących m.in. opiekę zdrowotną, transport czy dostępność placówek kulturalnych – mówi dr hab. Agnieszka Chłoń-Domińczak, prof. SGH, prorektor ds. nauki Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.
Demograficzni liderzy
Wyniki tegorocznej edycji Indeksu Zdrowych Miast ukazują istotne zmiany w demografii mieszkańców polskich miast. W kategorii ludność i pokolenia Rzeszów utrzymał pozycję lidera, podczas gdy Żory awansowały na drugie miejsce, a Suwałki zajęły trzecią pozycję.
W analizie salda migracji osób w wieku produkcyjnym na tysiąc mieszkańców tego miasta w określonej grupie wiekowej, osiem miast wyróżnia się dodatnim wskaźnikiem, świadczącym o ich atrakcyjności. Kraków osiągnął wskaźnik 2,35; Gdańsk 1,78; Wrocław 1,52; Warszawa 1,49; Zielona Góra 0,99; Opole 0,21.
Lider kategorii – Rzeszów ma najwyższy wskaźnik, który osiągnął wartość aż 3,91. Drugie na podium Żory wykazują wskaźnik salda migracji na poziomie 1,73. Dodatnie wartości świadczą o zdolności tych miast do przyciągania ludzi w wieku produkcyjnym, co jest związane np. z dostępnymi miejscami pracy, a także korzystnymi warunkami życia. W kategorii ludność i pokolenia Indeksu Zdrowych Miast wskaźnik migracji jest jednym z siedmiu przeanalizowanych przez ekspertów.
Kolejny z nich – wskaźnik feminizacji, mierzący stosunek liczby kobiet na 100 mężczyzn, pełni istotną rolę w analizie demograficznej, szczególnie w kontekście trwałości procesów migracyjnych. Miejscowości z wyższym wskaźnikiem feminizacji są powszechnie postrzegane jako bardziej atrakcyjne i zdolne do przyciągania migrantów, zarówno krajowych, jak i zagranicznych. W tym kontekście Łódź i Sopot osiągnęły najwyższe wskaźniki feminizacji wynoszące 119. Co to oznacza w praktyce? W wymienionych wyżej miastach na 100 mężczyzn przypada, aż 119 kobiet.
Dynamiczny postęp w miastach
W porównaniu z pierwszą edycją Indeksu, wiele miast odnotowało znaczący postęp. Gdańsk awansował o 10 miejsc – z 16. na 6., podobnie Wrocław z 17. na 7. miejsce. Do czołówki wszedł również Poznań awansując z 22. na 9. pozycję. Osiągnięciami w kategorii ludność i pokolenia mogą pochwalić się miasta z województwa śląskiego: Katowice, Dąbrowa Górnicza, Siemianowice Śląskie, Świętochłowice, Piekary Śląskie, Gliwice oraz Mysłowice. Atrakcyjnymi miastami do życia pod kątem demograficznym są również Opole, Gdynia, Lublin, Szczecin czy Koszalin.
Miejskie trendy – czyli co liczby mówią o miastach?
Największe polskie miasta zmagają się już od pewnego czasu ze zjawiskiem starzejącego się społeczeństwa. Przeciętny wiek mieszkańca miasta na prawach powiatu przekracza 44 lata, kiedy jeszcze w 2018 roku wynosił 42,5 lat. Co ciekawe, szybciej starzeją się mężczyźni, których mediana wieku wzrosła o 4,65 proc., w stosunku do kobiet, dla których ten wskaźnik wzrósł o niespełna 3 proc. Widoczny jest również trend migracyjny w kierunku największych polskich miast, takich jak Warszawa, Kraków czy Wrocław. Warto jednak zwrócić uwagę na to, że niektóre mniejsze miasta również potrafią przyciągać mieszkańców, jak na przykład Rzeszów, Zielona Góra czy też Żory.
Nadal najczęściej zabijają nas choroby układu krążenia
Najczęstszą przyczyną zgonów są wciąż choroby układu krążenia, jednak w wielu miastach udaje się ograniczyć to zjawisko. Na przykład w Warszawie, Łodzi czy Poznaniu liczba zgonów z tego powodu spadła na przestrzeni ostatnich 10 lat o ok. 30 proc. W przypadku nowotworów statystyki już nie są tak pozytywne. Liczba osób, które zmarły na tę chorobę niestety systematycznie rośnie i tylko w kilku miastach w ostatniej dekadzie można zaobserwować tendencję spadkową (Sopot, Opole czy Zielona Góra). Pozytywnym zjawiskiem jest jednak systematycznie rosnąca długość życia mieszkańców, która dla kobiet w 2022 r. wyniosła ponad 81 lat, a dla mężczyzn ponad 73 lata.
Publikacja, która pokazuje i motywuje
Indeks Zdrowych Miast został stworzony przez Grupę LUX MED we współpracy z ekspertami ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie oraz Fundacji Gospodarki i Administracji Publicznej. Publikacja jest zbiorem informacji o działaniach i inwestycjach 66 miast na prawach powiatu, dzięki którym mogą one weryfikować swoje podejście do tworzenia warunków dla jakości życia i zdrowia oraz zrównoważonych przestrzeni miejskich. Miasta zostały przeanalizowane w ośmiu kategoriach: zdrowie, ludność i pokolenia, usługi komunalne i społeczne, edukacja, mieszkalnictwo, środowisko, infrastruktura oraz przestrzeń, a wyniki danej kategorii były weryfikowane na podstawie wyszczególnionych przez ekspertów wskaźników. Jest to inicjatywa długoterminowa.
