Dwa lata temu, przy rozbiórce domu w Tarnobrzegu, znaleziono pakunek zawierający ponad 1000 relacji świadków Rzezi Wołyńskiej. Dokumenty te, w ocenie Instytutu Pamięci Narodowej można zaliczyć do najważniejszych ze wszystkich znanych dotąd pisemnych dowodów zbrodni wołyńskiej. 18 lipca historycy na Zamku Tarnowskich w Tarnobrzegu przedstawią szczegóły tego cennego odkrycia.
Koło jednego ze starych domów na tarnobrzeskim osiedlu Dzików codziennie przechodziło i przejeżdżało dziesiątki osób. Dla właścicieli posesji stanowił niezmienną część krajobrazu, który znali „od zawsze”.
Na osnuty pajęczynami strych od lat nikt nie zaglądał. Jego wnętrze skrywało jednak przez kilkadziesiąt lat ogromną tajemnicę. Na historyczny skarb natknęli się państwo Jadwiga i Andrzej Przybysowie podczas rozbiórki budynku.
Pakunek owinięty w stare gazety
Uwagę właścicieli domu zwrócił pakunek owinięty w stare gazety. W środku znajdowały się dwa grube zeszyty wypełnione notatkami oraz plik pojedynczych dokumentów spisanych na maszynie i ręcznie.
Gdy przeglądali niezwykłe artefakty, odkryli, że mogą to być dokumenty bezcenne z punktu widzenia historii Polski, ale i indywidualnych osób i rodzin. Chcąc oddać je w najbardziej powołane ręce, zdecydowali, że zawiadomią o znalezisku dyrektora Muzeum Historycznego Miasta Tarnobrzega dr Tadeusza Zycha.
Świadomy wartości historycznej znaleziska dr Tadeusz Zych nie krył wówczas, że są to bezcenne dowody zbrodni ludobójstwa dokonanego na Polakach na Kresach II Rzeczpospolitej.
– Dokumenty są wstrząsające – mówił pokazując nam wówczas otrzymane od tarnobrzeżan notatki. – Cały pakunek zawierał dwa grube zeszyty. To w nich są spisane relacje ponad 1000 osób, które były świadkami Rzezi Wołyńskiej. Spisało je kilka osób, różnią się bowiem charakterem pisma. Pod każdą z relacji znajdują się jednak podpisy tych, którzy przekazali swoje świadectwo.
Nie tylko relacje
Relacje stanowią najcenniejszą część znaleziska. Ale w pakunku były także inne dokumenty, które mogą być bardzo cenne dla rodzin, które od lat szukają informacji na temat swoich bliskich z Kresów Wschodnich.
– Wśród dokumentów są m.in. karty opiekuńcze z Tarnobrzega, Sandomierza i Rzeszowa, zeszyt z wykazem uchodźców z Wołynia, karty szpitalne ze szpitali wojskowych i wykaz żołnierzy Wojska Polskiego, którzy zmarli w szpitalu polowym we Lwowie. Są także listy osób zaginionych i poszukiwanych na Kresach. Znalezisko zawiera wykaz osób z Tarnopola aresztowanych przez bolszewików. Jest tu także lista osób, których wywieźli bolszewicy, a którzy przebywają w Iranie i Palestynie i Afryce – informował dr Tadeusz Zych.
Dokumenty zbrodni wołyńskiej
We wtorek, 18 lipca, IPN oraz Muzeum-Zamek Tarnowskich w Tarnobrzegu zapraszają na promocję I tomu publikacji „Dokumenty zbrodni wołyńskiej”.
– Dokumenty te można zaliczyć do najważniejszych ze wszystkich znanych dotąd pisemnych dowodów zbrodni wołyńskiej. Dzięki nim będziemy mogli dokładniej niż dotychczas oszacować skalę ludobójstwa, którego dopuścili się ukraińscy nacjonaliści na Polakach mieszkających na Wołyniu, oraz przywrócić pamięć o ofiarach, często z imienia i nazwiska, kolejnym pokoleniom – informuje organizator wtorkowego spotkania.
Dokumenty opisali: Edward Gigilewicz, Leon Popek, Paweł Sokołowski i Tadeusz Zych.
