Nadciśnienie tętnicze jest chorobą, która cechuje się podwyższonym ciśnieniem krwi -140/90 mmHg i więcej. Wartości ciśnienia tętniczego są bardzo zmienne. Rozpoznanie nie powinno być więc ustalane na podstawie jednorazowego pomiaru, podczas jednej wizyty lekarskiej, lecz za pomocą wielokrotnych pomiarów ciśnienia, podczas kilku wizyt. Wyjątek stanowią pacjenci, u których stwierdzamy od razu bardzo znacznie podwyższone wartości ciśnienia z towarzyszącymi powikłaniami narządowymi – u nich nadciśnienie tętnicze możemy rozpoznać już podczas pierwszej wizyty.
– Podstawowym celem leczenia nadciśnienia tętniczego jest osiągnięcie wartości ciśnienia < 140/90 mmHg u wszystkich pacjentów. Jeśli leczenie hipotensyjne jest dobrze tolerowane staramy się obniżyć ciśnienie do wartości 130/80 mmHg lub niżej, lecz nie poniżej 120 mmHg dla ciśnienia skurczowego. Pożądany zakres wartości ciśnienia rozkurczowego powinien wynosić między 70-79 mmHg. U osób starszych w wieku 65 lat i więcej zaleca się utrzymywanie nieco wyższych wartości ciśnienia w przedziale 130-139 mmHg – mówi dr n. med. Katarzyna Styczkiewicz (prof. UR), koordynator ds. kardiologii w Podkarpackim Centrum Onkologii, w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym w Rzeszowie.
Zaniepokoić powinien ból głowy
Nadciśnienie tętnicze jest najczęściej chorobą bezobjawową. Z tego powodu duży odsetek pacjentów nawet nie wie, że ma nadciśnienie gdyż po prostu nie mierzy sobie ciśnienia. Sytuacje, w których dochodzi do rozwoju objawów często związane są ze stanami nagłymi i znacznie podwyższonym ciśnieniem wymagającym pilnej interwencji medycznej. Nie powinniśmy zwlekać z kontaktem medycznym jeśli wysokim wartościom ciśnienia towarzyszy silny ból głowy, zaburzenia widzenia, bóle w okolicy serca, duszność czy też objawy niedowładu. Nie lekceważmy braku objawów przy nadciśnieniu tętniczym. Brak symptomów nie oznacza braku choroby, której konsekwencje mogą być bardzo groźne dla naszego zdrowia. Dbajmy o przestrzeganie zaleceń lekarskich i pamiętajmy o regularnym stosowaniu leków – celowe pomijanie lub zapominanie o ich stosowaniu może skutkować znacznym pogorszeniem kontroli ciśnienia.
Sól i alkohol sprzyjają nadciśnieniu
Chorującym na nadciśnienie tętnicze zaleca się zwiększenie spożycia warzyw, świeżych owoców, ryb i orzechów. Najczęstszą przyczyną nadciśnienia tętniczego pierwotnego stanowiącego ok. 95 proc. wszystkich przypadków nadciśnienia jest zły styl życia. Sprzyja mu nadmierna podaż soli w diecie, mała aktywność fizyczna i otyłość, nadużywanie alkoholu. Istnieją również czynniki ryzyka tzw niemodyfikowalne – na które nie mamy wpływu- jak wiek, rasa i obciążenie rodzinne.
Nieleczone nadciśnienie może prowadzić do niewydolności nerek
Zbyt wysokie ciśnienie tętnicze powoduje postępujące zmiany niestety w wielu narządach. Przede wszystkim zwiększa ryzyko wystąpienia zawału serca, niewydolności serca, a także udaru mózgu. Sprzyjać może również niewydolności nerek, zaburzeniom rytmu serca, otępieniu, dysfunkcji seksualnej oraz wielu innym poważnym schorzeniom.
Na nadciśnienie mogą chorować już dzieci
Ogólna częstość nadciśnienia tętniczego na świecie u osób dorosłych wynosi 30-45 proc. Generalnie staje się ono częstsze wraz z wiekiem. U dzieci nadciśnienie tętnicze występuje rzadko. Jeżeli jednak wystąpi konieczne jest poszukiwanie tzw ,,wtórnych’’ przyczyn, czyli konkretnych chorób, które je wywołuje. Należy wspomnieć, że w ostatnim czasie wraz ze wzrostem częstości otyłości u dzieci i młodzieży rośnie również częstość nadciśnienia pierwotnego.
Jak diagnozowane jest nadciśnienie?
Na szczęście nadciśnienie tętnicze można zdiagnozować poprzez powtarzane proste pomiary ciśnienia za pomocą ciśnieniomierza. Mogą to być aparaty manualne lub automatyczne. Najdokładniejsze pomiary zapewniają ciśnieniomierze naramienne. Czasami do diagnostyki wykorzystywane są również aparaty służące do całodobowych pomiarów ciśnienia tętniczego umożliwiające wyliczenie średniej z pomiarów z określonego czasu, np. 24 godzin.
Jak często mierzyć ciśnienie?
Jeśli nadciśnienie tętnicze jest pod kontrolą zaleca się wykonywanie pomiarów ciśnienia 1-2 razy w tygodniu z zapisywaniem wartości w prowadzonym przez pacjenta dzienniczku. Na tydzień przed wizytą u lekarza pomiary najlepiej wykonywać częściej – dwukrotnie rano i dwukrotnie wieczorem przed przyjęciem leków. W ten sposób lekarz na podstawie zapisów może lepiej ocenić efektywność leczenia i w razie potrzeby zalecić ewentualną modyfikację terapii hipotensyjnej.
Jak to robić prawidłowo?
Aby pomiar ciśnienia tętniczego był wiarygodny powinien być przeprowadzony po 5 minutowym odpoczynku w pozycji siedzącej. Zaleca się aby przedramię było stabilne i oparte np. o stół. Mankiet powinien być dobrany adekwatnie do średnicy ramienia i umieszczony na poziomie serca. Przed wykonaniem pomiaru ciśnienia tętniczego nie powinno się co najmniej 30 minut wcześniej palić papierosów ani pić kawy. Należy wykonywać po 2 pomiary w kilkuminutowych odstępach. Jeśli mierzymy ciśnienie rano i wieczorem pamiętajmy, aby było to o stałych porach, przed zażyciem leków. Do pomiarów ciśnienia tętniczego wykorzystujemy ramię, na którym ciśnienie jest wyższe.
Jak się leczy nadciśnienie?
Istnieją dwie skuteczne metody obniżania ciśnienia tętniczego: modyfikacja stylu życia i farmakoterapia. Pojawiły się również możliwości leczenia interwencyjego, lecz nie udowodniono pewnie ich skuteczności. Zmiana stylu życia polegająca na ograniczeniu spożycia sodu, zwiększeniu aktywności fizycznej, unikaniu otyłości jest zawsze konieczna. Jednak większość pacjentów z nadciśnieniem do uzyskania prawidłowej kontroli ciśnienia tętniczego wymaga jeszcze leków doustnych.
Czy leki na nadciśnienie trzeba przyjmować regularnie/codziennie?
Nadciśnienie tętnicze nie jest chorobą, którą można skutecznie ,,wyleczyć’’ i następnie odstawić leki. Jest schorzeniem przewlekłym i w zdecydowanej większości przypadków zalecone leki należy przyjmować systematycznie i codziennie o zaleconych porach. Zdarzają się oczywiście sytuacje, w których pojawienie się innego schorzenia powoduje nadmierny spadek ciśnienia tętniczego, co powoduje niekiedy konieczność zmniejszenia lub odstawienia leków hipotensyjnych. Powinno nas to jednak skłonić do zasięgnięcia opinii lekarza.
Jaki sport mogę uprawiać przy nadciśnieniu, a jaki nie jest polecany?
Należy podkreślić, że nadciśnienie tętnicze nie wyklucza uprawiania sportu. Wyniki badań naukowych pokazują, że regularny trening fizyczny istotnie obniża ciśnienia tętnicze – bardziej nawet u chorych z nadciśnieniem, niż u osób z prawidłowym ciśnieniem. Z tego powodu aktywność fizyczna powinna być postrzegana jako istotny element leczenia uzupełniający terapii nadciśnienia. Korzystne są ćwiczenia aerobowe poprawiające dotlenienie organizmu jak marsz, nordic walking, bieganie, pływanie, uzupełnione o ćwiczenia oporowe. Nie zaleca się natomiast intensywnych, izometrycznych wysiłków jak np. dźwiganie dużych ciężarów, które mogą powodować wzrost ciśnienia tętniczego.
Czy kawa podnosi ciśnienie? Czy przy nadciśnieniu powinnam z niej zrezygnować?
Wokół spożycia kawy narosło niepotrzebnie wiele niekorzystnych mitów. Tymczasem picie kawy nie jest szkodliwe przy nadciśnieniu tętniczym. Po wypiciu kawy mogą wprawdzie wystąpić niewielkie zwyżki ciśnienia, ale dzieje się to raczej u osób, które piją kawę sporadycznie. Regularne picie umiarkowanych ilości kawy nie zwiększa ryzyka rozwoju nadciśnienia. A nawet korzystnie wpływa na zdrowie, zmniejszając ryzyko wielu chorób jak np. choroby Alzheimera czy cukrzycy typu 2. Oczywiście nie powinniśmy przesadzać z ilością kofeiny – za bezpieczne dla zdrowia uważa się spożycie nie przekraczające 3-5 filiżanek dziennie.
*Szacuje się, że liczba osób z nadciśnieniem tętniczym wzrośnie o 15-20 proc. do 2025 roku osiągając liczbę około 1.5 miliarda.
