W co czwartej podkarpackiej gminie nie ma ani jednego psychologa szkolnego. W podstawówkach jest więcej wakatów, niż obsadzonych etatów psychologów. – To zatrważające dane. Najgorsze w Polsce. W przypadku szkół podstawowych, na obsadzonych 187 etatów, przypada aż 201 wakatów – mówił Mateusz Trzaska z Fundacji GrowSpace, pod budynkiem Kuratorium Oświaty w Rzeszowie.
– Młodzi ludzie nie będą mieć dostępu do żadnej pomocy psychologicznej na terenie swojej szkoły. Tymczasem, w ubiegłym roku, na Podkarpaciu doszło do 96 prób samobójczych, z których 6 skończyło się śmiercią. Może można było tego uniknąć? – pytał Trzaska.
Problem z brakiem psychologów w szkołach, nie jest problemem jedynie Podkarpacia, ale całej Polski.
– W kraju zlokalizowaliśmy 450 punktów krytycznych – czyli gmin, które nie zatrudniają ani jednego psychologa szkolnego, aż 40 z nich znajduje się w województwie podkarpackim. Najgorzej jest w powiecie przeworskim. Tam nie ma ani jednego psychologa szkolnego – dodał.
Podkarpackie gminy bez szkolnych psychologów to:
- Grębów,
- Frysztak,
- Komańcza,
- Bukowsko,
- Besko,
- Lubenia,
- Wielopole Skrzyńskie,
- Ostrów,
- Sieniawa,
- Przeworsk,
- Jawornik Polski,
- Gać,
- Krzywcza,
- Krasiczyn,
- Fredropol,
- Bircza,
- Jarocin,
- Wadowice Górne,
- Tuszów Narodowy,
- Radomyśl Wielki,
- Padew Narodowa,
- Gawłuszowice,
- Rakszawa,
- Czarna,
- Wielkie Oczy,
- Oleszyce,
- Cisna,
- Baligród,
- Krościenko Wyżne,
- Raniżów,
- Tarnowiec,
- Skołyszyn,
- Krempna,
- Dębowiec,
- Radymno,
- Laszki,
- Żyraków,
- Pilzno,
- Jodłowa,
- Dębica.
Uczniowie są zdani sami na siebie
Julia Pyzińska mieszka w poddębickiej miejscowości Podgrodzie.
– W tym roku zdałam maturę, ale to nie znaczy, że los uczniów i uczennic jest mi obojętny. W moim liceum mieliśmy „psychologa objazdowego” – mówi. – Mógł być dostępny przez cztery godziny w środę. A co gdy kryzys zdrowia psychicznego wydarzy się w czwartek, piątek, poniedziałek albo wtorek? – pytała Julia.
– W gminie Dębica dziś nie ma zatrudnionego żadnego psychologa szkolnego. A mamy 13 miejscowości – mówi.
Jak więc radzili sobie uczniowie?
– Staraliśmy się wspierać wzajemnie. Poza tym wiele osób dojeżdża do większych miejscowości, by we własnym zakresie korzystać z pomocy psychologicznej, oczywiście komercyjnie. Mogliśmy też liczyć na pomoc nauczyciela, ale pamiętajmy, że oni mają ograniczoną przestrzeń, czas i kwalifikacje. Trudno, żeby fizyk miał kwalifikacje z psychologii – kończy.
Psycholodzy nie chcą do szkół?
– Ruch kadrowy zakończy się pod koniec sierpnia, wtedy będziemy mieć bardziej pewne dane ile w szkołach będzie wakatów. Dziś w bazie mamy 177 wakatów – mówi Stanisław Fundakowski, wicekurator oświaty w Rzeszowie.
I dodaje, że obowiązek zatrudniania w szkołach specjalistów, takich jak psycholog czy pedagog pojawił się w zeszłym roku.
– Mamy na Podkarpaciu 1000 szkół. Trudno oczekiwać, że od tak, znajdzie się tylu psychologów chcących pracować w szkole. To osoby, które pracują również w innych miejscach. Ci, którzy znaleźli pracę w szkole, przeważnie tylko uzupełniają etat – mówi Stanisław Fundakowski.
Psycholog jako specjalista zarobi tyle samo co nauczyciel dyplomowany w szkole. Dla niektórych to wystarczająca zachęta do tego, aby podjąć pracę. Dla innych nie.
– Jaki psycholog zechce pracować za 3690 zł brutto, skoro w przedsiębiorstwie lub w szpitalu dostanie 1,5 raza wyższe wynagrodzenie? – pytał szef podkarpackich struktur związków zawodowych reprezentujących nauczycieli, Stanisław Kłak.
Kurator wskazuje też inne przyczyny: – Mamy 140 szkół, w których uczy się mniej niż 50 dzieci. Ze względu na małą liczbę godzin zatrudnienie tam psychologa może okazać się niemożliwe.
Podkreśla jednak, ze podkarpackie kuratorium oświaty nie czeka biernie.
– Prowadziliśmy wiele webinariów, konferencji. Promujemy obszar wspomagania psychologiczno-pedagogicznego. Mieliśmy dużą konferencję na temat samobójstw wśród dzieci – wymienia. – Ale to nie kurator prowadzi politykę zatrudnienia. Odpowiadają za to dyrektor szkoły i organ prowadzący. My natomiast staramy się egzekwować to, aby w arkuszach nie było wakatów. A z drugiej strony wspomagamy. Sami monitorujemy sytuację, zachęcamy do aktywnego poszukiwania psychologów – dodaje.
Wsparcie psychologiczne bardzo potrzebne
Zeszłoroczna nowela ustawy – Prawo oświatowe zwiększyła liczbę specjalistów, których muszą zatrudniać placówki oświatowe.
– Podkarpackie kuratorium oświaty ma świadomość braków w zatrudnieniu psychologów szkolnych od maja, ponieważ wtedy musiało zaopiniować arkusze organizacyjne na przyszły rok. Do rozpoczęcia roku szkolnego pozostał jeszcze miesiąc. Liczymy na poprawę sytuacji – dodaje Trzaska.
_____
W 2022 r. było ponad 2031 prób samobójczych dzieci i młodzieży do 18 lat, z czego 150 zakończyło się zgonem. Najmłodsze dziecko, jakie podjęło zamach na własne życie, miało zaledwie 7 lat.
