Koniec wakacji to dobry moment, by sprawdzić swoje znamiona i przebarwienia na skórze. Czerniak należy do najbardziej złośliwych nowotworów, a zapada na niego coraz więcej osób. W ub. r. na Podkarpaciu z jego powodu do lekarza zgłosiło się ponad 1600 osób.
Czerniak jest nowotworem agresywnym, ponieważ szybko rozwija się, tworzy przerzuty i często jest odporny na leczenie. Jednak wykryty we wczesnym stadium daje duże szanse na wyleczenie. Narodowy Fundusz Zdrowia przypomina o profilaktyce tego groźnego nowotworu.
Zazwyczaj kojarzymy go ze zmianami na skórze, ale może się pojawić także w obrębie błony śluzowej jamy ustnej, nosa czy gałki ocznej. Z danych z Krajowego Rejestru Nowotworów na lata 1980-2020 wynika, że zapadalność na ten nowotwór skóry zwiększyła się o 300 proc. w ciągu ostatnich 30 lat. Jak podkreślają specjaliści, co roku w Polsce wykrywa się około 3500 nowych przypadków czerniaka, umiera – ok. 1400 osób.
– W ubiegłym roku 1607 mieszkańców Podkarpacia odwiedziło lekarza, który jako główny powód wizyty wpisał „czerniak” – mówi Rafał Śliż, rzecznik prasowy POW NFZ w Rzeszowie.
Sprawdź czy jesteś w grupie ryzyka
Zagrożenie zachorowaniem na czerniaka wzrasta m.in. u osób:
- o jasnej karnacji, rudych lub blond włosach,
- mających dużą liczbę znamion barwnikowych,
- które doznały oparzeń słonecznych, szczególnie w dzieciństwie
- słabo tolerują słońce,
- opalają się z dużym trudem,
- przebywają w pełnym słońcu powyżej godziny dziennie,
- opalających się w solarium,
- a także tych, u których w rodzinie występowały przypadki czerniaka lub innych nowotworów skóry.
Ważne, by wcześnie wykryć czerniaka. Jak się badać?
Czerniak wykryty we wczesnym stadium w większości jest możliwy do wyleczenia. Dlatego tak ważne jest szybkie rozpoznanie tego nowotworu.
Profilaktyka to skuteczna broń w walce z czerniakiem. Uważnie przyglądajmy się naszej skórze, sprawdzając swoje znamiona czy pieprzyki. Można przy tym skorzystać ze specjalnej ściągi czerniaka – metody ABCDE, w której bierzemy pod uwagę pięć kryteriów zmian na skórze: asymetrię, brzegi, kolor, duży rozmiar i ewolucja.
- A (asymmetry) – asymetria, np. znamię „wylewające się” na jedną stronę
- B (borders) – brzegi poszarpane, mające zgrubienia, nieregularne, nierównomierne
- C (color) – nierównomiernie rozłożony, nierzadko z punktowym skupieniem barwnika, wiele kolorów od czerwonego po czarny
- D (diameter) – duży rozmiar, zmiana o średnicy powyżej 6 mm
- E (evolution) – ewolucja, zmiany zachodzące w pieprzyku, tj. zmieniający się rozmiar, kolor, uwypuklenie dotychczas płaskiej zmiany, krwawienie, świąd.
– Jeśli zauważymy jakieś niepokojące zmiany, swoje obawy warto skonsultować z lekarzem. Jeżeli jakieś znamię wygląda niepokojąco, pilnie pokażmy je swojemu lekarzowi rodzinnemu, do którego powinniśmy skierować swoje pierwsze kroki. Ten zaś, jeśli uzna za konieczne skieruje nas do dermatologa bądź zaleci wizytę u onkologa. Warto wiedzieć, że do onkologa możemy udać się bez skierowania – dodaje rzecznik podkarpackiego NFZ.
Jak często badać znamiona na skórze?
Osoby, które mają jasny fototyp i osoby z zespołem znamion atypowych (posiadające dużą liczbę nieprawidłowych znamion – jest to zespół uwarunkowany genetycznie), powinny zgłaszać się do dermatologa przynajmniej raz do roku, by na wczesnym etapie, w razie rozwoju zmian nowotworowych, takie zmiany wykryć i leczyć.
– Pozostałe osoby, czyli te z ciemniejszym kolorem skóry, powinny zgłaszać się do specjalisty gdy zaobserwują coś niepokojącego, coś co tworzy się od nowa czy powiększający się pieprzyk. Słowem wtedy, gdy pojawiają się nowe zmiany, które są niepokojące – mówi prof. dr hab. n. med. Adam Reich, kierownik Kliniki Dermatologii w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym w Rzeszowie.
